– WSTĘP –

DROGIE, SZANOWNE, PODZIWIANE,

Podzielamy pogląd, że jedynie w pełni zdrowi rodzice mogą przekazać zdrowe życie.

Przedstawiliśmy w tym miejscu wybrane witaminy i minerały, o szczególnym znaczeniu dla kobiet spodziewających się dziecka oraz karmiących. O wyjątkowej roli tych składników pożywienia wiedziano od pokoleń (np. kwas foliowy) lub można przeczytać od niedawna (np witamina B4).

Zachęcamy więc do dalszej lektury oraz do odwiedzenia zakładki pt PIERWIASTKI ŻYCIA; jest ona poświęcona roli witamin i minerałów w zdrowym człowieku. U niemowlęcia, u dziecka, nastolatka i seniora.

Początkowo niniejszy wstęp miał wyglądać inaczej. Postanowiliśmy go zmienić, aby uniknąć przestróg, napomnień i upomnień oraz bicia na trwogę. Ponieważ jest to ostatnie, co powinno spotkać przyszłe mamy. Zamiast tego prosimy o przeczytanie rozdziału i namysł.

PROSIMY

PROSIMY

PROSIMY

WITAMINY

– WITAMINA A –

Bywa nazywana – wzrostową, przeciwwskaźnikową lub przeciwkseroftalmiczną. Koenzym barwników wzrokowych. Jest rozpuszczalna w tłuszczach.

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Brak witaminy powoduje:

WYSYCHANIE I ZANIKANIE NABŁONKÓW, A CO ZA TYM IDZIE, OTWIERANIE WRÓT ZAKAŻENIOM RÓŻNEGO TYPU

zaburzenie prawidłowej regeneracji nabłonków komórkowych całego ciała

w zębach – zanik zębiny i miazgi

zahamowanie wzrostu

niedorozwój fizyczny

upośledzenie rozwoju kośćca

upośledzenie rozwoju nabłonków

upośledzenie rozwoju błon śluzowych

utrata masy ciała

niektóre formy nieodróżniania barw

OSTRZEŻENIA

Witamina A w ciąży – jej nadmiar szczególnie groźny

Nadmiar witaminy A jest szczególnie toksyczny dla płodu. Jej przedawkowanie może spowodować rozwój wad wrodzonych. Z tego powodu kobiety w ciąży nie powinny sięgać po suplementy diety zawierające witaminę A, a także ograniczyć spożycie mięsa, które zawierają witaminę A w postaci retinolu (np. wątróbki). Natomiast można jeść w dowolnej ilości warzywa i owoce zawierające beta-karoten. Jest on bowiem przekształcany w wątrobie w witaminę A w takiej ilości, jaką organizm potrzebuje. Jedząc warzywa i owoce nie ma możliwości przedawkowania witaminy „A”. (podano za portalem www.poradnikzdrowie)

Skuteczność witaminy „A” zmniejsza się przy braku witaminy „D” w organizmie. J.F. Balch, super antyoksydanty

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Można spożywać duże ilości beta-karotenu bez żadnych objawów niepożądanych (no, prawie; czasami twoja skóra może ulec zażółceniu), podczas gdy retinol jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach może dawać przy przedawkowaniu objawy toksyczne”. ,J.F. Balch, Super antyoksydanty

Beta- karoten – barwnik występujący m.in. w mleku, niektórych żółtych i ciemnozielonych warzywach (…). Organizm przekształca beta- karoten w prowitaminę A, z której tworzy witaminę A, niezbędną do prawidłowego widzenia, zachowania prawidłowego stanu tkanek, sprawnego układu odpornościowego i rozwoju kości. J.F. Balch, Super antyoksydanty

„OCZY PRACUJĄ̨ NA WITAMINIE „A” W.Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Witamina A jest niezbędnym czynnikiem pobudzającym wzrost ludzi i zwierząt w początkowych stadiach życia. W organizmie ludzkim całkowicie zastępuje prowitaminę̨ A, ale przy zdrowej wątrobie, gdyż prowitaminy w wątrobie pod wpływem enzymu karotenazy zmieniają̨ się przez rozpad w witaminę̨ A. Jednakże u ludzi z czynnościową lub wtórną wadą wątroby karoteny nie zażegnają̨ niebezpieczeństwo awitaminozy, działanie lecznicze wywiera tylko akseroftol. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Niedobory witaminy A (zwanej wzrostową) poważnie skutkują w organizmie. W organizmie ludzkim witamina A pełni różnorodne funkcje. Przede wszystkim współdziała w regeneracji rodopsyny, czyli purpury wzrokowej, barwnika niezbędnego do prawidłowego widzenia w zmniejszonym świetle. W.Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Brak witaminy powoduje w oczach hemeralopię, czyli upośledzone widzenie zmierzchowe, tzw. kurzą ślepotę, a dalszym tego etapem jest kilka form nieodróżniania barw, czyli daltonizm1*, zaburzenie prawidłowej regeneracji nabłonków komórkowych całego ciała, rogowacenie błon śluzowych, wysychanie i zanikanie nabłonków, a co za tym idzie, otwieranie wrót zakażeniom różnego typu. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Poza tym zmiany w obrębie nabłonków skóry całego ciała przy braku witaminy A prowadzą do zrogowacenia i obumierania nabłonków. Skóra staje się sucha, gruczoły łojowe ulegają̨ degeneracji, rogowaceniu (kserodermia). W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

W obrębie oka, oprócz wyżej wymienionych zmian w widzeniu, występuje wysychanie nabłonka spojówek (kseroftalmia, czyli stały „piasek w oczach”), zmętnienie i rozpad rogówki (keratomalacja), prowadzące do ślepoty. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

W drogach oddechowych następuje zanik błony śluzowej nosa, upośledzenie węchu, cuchnący stan zapalny nosa, suchość gardła, chrypka, wysychanie nabłonków w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych (dychawica oskrzelowa). W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Zjawia się (…) zanik błon śluzowych przewodu pokarmowego (stan zapalny jelit), biegunka, zahamowanie wydzielania soku żołądkowego. Poza tym może występować w kościach porowatość „osteoporoza”, a w zębach zanik zębiny i miazgi.  Witold Poprzęcki (wszystkie wytłuszczenia od red.) W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Miazgę̨ ze świeżych korzeni lub wyciśnięty sok z marchwi podaje się w zaburzeniach trawiennych niemowlętom, zwłaszcza gdy nie są̨ karmione mlekiem matki. A. Ożarowski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowania

Uwaga: marchew powinna pochodzić z upraw, na których nie stosowano nawozów mineralnych, a zwłaszcza nawozów azotowych mogących grozić zatruciem. A. Ożarowski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowania

Uwaga: kuracji sokiem i surówką z marchwi nie należy przeciągać tygodniami, gdyż witamina A nie jest w nadmiarze obojętna dla ustroju i może spowodować poważne zatrucia. A. Ożarowski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowania

Skuteczność witaminy A zmniejsza się przy braku witaminy D w organizmie. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Witamina A jest konieczna do zachowania zdrowia wilgotnych, miękkich tkanek, takich jak błony śluzowe, skóra, a także oczy i włosy. J.F. Balch, Super antyoksydanty

WYSTĘPOWANIE PROWITAMINY „A” (KAROTEN)

mleko sprzedażne 3 % tłuszczu

mleko kozie

śmietanka 10% tłuszczu

śmietana 28%

mleko pełne sproszkowane

żółtko jaja kurzego

masło śmietankowe

łój wołowy

olej słonecznikowy

margaryna

kukurydza

żyto w całości

kalarepa

brukiew

chrzan

kiełki żytnie

kiełki pszenne

otręby pszenne

marchew

ziemniak

pasternak

rzodkiewka

seler

szparag

cebula

pietruszka – korzeń

liść

kalafior

rzeżucha

koperek – nać

cykoria

botwina

rabarbar

brukselka

kapusta biała

kapusta czerwona

kapusta włoska

szczaw  

szpinak

ogórek

dynia

papryka – owoc

pomidor

fasola szparagowa

fasola biała – ziarno

groch zielony

groch dojrzały

jabłko

gruszka

morele

wiśnia

brzoskwinia

śliwka węgierka

renkloda

jeżyna

poziomka

czarna jagoda

malina

porzeczka czerwona

porzeczka czarna

żurawina

pomarańcza

mandarynka

melon

cytryna

figa

orzech laskowy

owoc jarzębiny

rodzynki

sok z marchwi

keczup pomidorowy

WITAMINĘ „A” ZNAJDZIEMY W ZNACZNIE MNIEJSZYM ASORTYMENCIE PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH, A MIANOWICIE

mleko spożywcze krowie 3% tłuszczu

mleko kozie

śmietanka 10% tłuszczu

śmietana 28% tłuszczu

mleko pełne sproszkowane

żółtko jaja

masło śmietankowe

łój wołowy

tran

oliwa

margaryna

wątroba barania

nerki baranie

wątroba cielęca

nerki cielęce

wątroba wołowa

nerki wołowe

wątroba wieprzowa

gęś

halibut

śledź

wątłusz

węgorz

pstrąg

łosoś

pikling

czekolada mleczna

– WITAMINA „B1” –

Tiamina.

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Brak witaminy „B1” powoduje:

zapalenie wielonerwowe, czyli tzw. zapalenie korzonków

porażenie częściowe lub ogólne np. jednostronny paraliż nerwu twarzowego

zwyrodnienie nerwów obwodowych

śpiączka cukrzycowa

zatrucia alkoholem

nerwice

migreny

zaburzenia czucia

zmiany anatomiczne w wegetatywnym układzie nerwowym

zwolniona czynność serca

zmiany w układzie krwionośnym

pląsawica

ischias

atonia przewodu pokarmowego

czyraczyca

brak kwasów żołądkowych

nadczynność tarczycy

tężyczka

niepowściągliwe wymioty ciężarnych

zatrucie pokarmowe niemowląt

choroba beri-beri

porażenia

przykurcze

nerwowość

uczucie zmęczenia

upośledzenie koncentracji uwagi

zaburzenia pamięci

tachykardia

osłabienie mięśniowe

obrzęki

zaniki gruczołów dokrewnych

spadek ciśnienia krwi

zmniejszona zdolność skupiania uwagi (Różański za W. F. Zelenin i N. A. Kurszakow)

szybkie męczenie się umysłowe (Różański za W. skiF. Zelenin i N. A. Kurszakow)

osłabienie mięśni (Różański za W. F. Zelenin i N. A. Kurszakow)

zmniejszone łaknienie (Różański za W. F. Zelenin i N. A. Kurszakow)

zaparcia (Różański za W. F. Zelenin i N. A. Kurszakow)

porażenie nerwów i atrofia (zanik) mięśni kończyn

choroba beri-beri

zaburzenia obwodowego układu nerwowego (oczopląs, zaburzenia pamięci i koncentracji, zakłócenia równowagi emocjonalnej) (podano za www.poradnik zdrowie)

niewydolność krążenia (przyspieszone bicie serca, powiększenie serca, opuchlizna kończyn górnych i dolnych) (podano za www.poradnik zdrowie)

zaburzenia trawienia (brak łaknienie, nudności, wymioty, biegunki) (podano za www.poradnik zdrowie)

uczucie chronicznego zmęczenia

drżenie mięśni

arytmia serca

zawroty głowy

reakcje alergiczne

Zmęczenie

drażliwość

depresja

dyskomfort w jamie brzusznej

trudności w trawieniu węglowodanów, co skutkować może otyłością, cukrzycą, miażdżycą

utrata koncentracji

trudności w oddychaniu

podwyższony rytm serca

zaburzenia trawienia

zaburzenia pracy mięśni

atonia i zanik mięśni

DLACZEGO NIE PODAJEMY OBJAWÓW I SKUTKÓW NADMIARU WITAMINY W ORGANIZMIE?

Ponieważ w ślad za Witoldem Poprzęckim i innymi znawcami tematu i badaczami kierujemy się opinią, że najlepszym i bezpiecznym sposobem dostarczenia witamin do organizmu jest sposób żywieniowy zamiast „pigułkowego”. W przeciwnym razie mogą się pojawiać poważne niekiedy skutki uboczne. Naturalnie, można ich uniknąć, ale wymaga to systematycznego określania poziomu witamin. Do tego celu są konieczne badania laboratoryjne. Niektóre badania są w naszych warunkach trudno dostępne i/lub kosztowne, a więc – nie są dostępne dla wszystkich. (przyp. red.)

– PRZESTROGI (wg Witolda Poprzęckiego) –

– MIĘDZY ZDROWIEM A CHOROBĄ JEST TRAWIENIE. Witold Poprzęcki

– nie ilość jednej witaminy w jednym artykule spożywczym ma decydujące znaczenie w zwalczaniu danej awitaminozy, ale ogólna dostawa artykułów wielowitaminowych.

– zapas witamin w organizmie w dostatecznej ilości trzeba stworzyć w sposób „kuchenny”, nie „apteczny”, to znaczy drogą racjonalnego żywienia zapobiegawczego, a nie zwiększonego dawkowania w przypadkach konkretnej choroby. Bo i w żadnym przypadku ten zapas nie będzie tak duży, aby troskę̨ o to zdjął z nas na rok czy dłużej.

– z równą̨ pilnością̨ należy dbać o dobre trawienie, jak o racjonalne żywienie, gdyż obie przyczyny tej czy innej awitaminozy leżą̨ w którymś z tych powodów albo w obu: brak dowozu witaminy i złe ich przyswajanie, które się zjawia przy każdej formie niestrawności.

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Utrzymanie w organizmie odpowiedniego poziomu witamin z grupy B pozytywnie wpływa na rozwój płodu (potrzebne źródło)

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „B1”

mleko krowie spożywcze 3% tłuszczu

mleko kozie

śmietanka 10% tłuszczu

śmietana 28 % tłuszczu

mleko sproszkowane

żółtko jaja

białko jaja

masło śmietankowe

baranina

wątroba barania

nerki baranie

cielęcina chuda

cielęcina tłusta

wątroba cielęca

nerki cielęce

wieprzowina chuda

wieprzowina tłusta

wątroba wieprzowa

nerki wieprzowe

królik

konina

pasztet wątrobowy

kaczka

gęś

flądra

halibut

śledź

dorsz

makrela

sardynka

wątłusz

węgorz

szczupak

łosoś

sandacz

pikling

jęczmień wyłuskany cały

gryka łuskana

proso łuskane

ryż polerowany.

kiełki pszenne

otręby pszenne

chleb żytni

chleb graham

makaron

marchew

ziemniak

czosnek

kalarepa

brukiew

chrzan

pasternak

czarna rzodkiew

rzodkiewka

burak

seler

szparag

cebula

pietruszka

kalafior

rzeżucha

koper – nać

sałata

cykoria

botwina

rabarbar

brukselka

kapusta biała

kapusta czerwona

kapusta włoska

szpinak

kukurydza młoda

dynia

owoc papryki

pomidor

fasola szparagowa

fasola biała – ziarno

groszek zielony

groch, dojrzały

liść pietruszki

pieczarka

jabłko

gruszka

morela

czereśnia

brzoskwinia

śliwka węgierka

jeżyna

poziomka

czarna jagoda

malina

borówka brusznica

agrest

winogrona

pomarańcza

grejpfrut

mandarynka

melon

cytryna

figa

orzech laskowy

orzech włoski

rodzynki

miód

kakao

czekoladą mleczna

drożdże piekarskie

keczup pomidorowy

– WITAMINA „B2” –

Ryboflawina

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Brak witaminy „B2” powoduje:

zahamowanie rozwoju umysłowego u dzieci

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Osoby pod wpływem stresu zużywają więcej witamin”.J.F. Balch, Super antyoksydanty

„Ryboflawina usprawnia metylację, czyli proces oczyszczania organizmu”. Suzy. Cohen Tarczyca

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „B2”

mleko krowie spożywcze 3% tłuszczu

mleko kozie

śmietanka 10% tłuszczu

śmietana 28% tłuszczu

mleko pełne sproszkowane

żółtko jaja

białko jaja

masło śmietankowe

baranina

wątroba barania

nerki baranie, cielęce

cielęcina chuda

cielęcina tłusta

wątroba cielęca

wołowina chuda

wołowina tłusta

wątroba wołowa

nerki wołowe

wieprzowina chuda

wieprzowina tłusta

wątroba wieprzowa

nerki wieprzowe

królik

konina

pasztet wątrobowy

kaczka, gęś

kura

flądra

halibut

śledź

dorsz

makrela

sardynka

wątłusz

węgorz

pstrąg

szczupak

karp

łosoś́

sandacz

pikling

jęczmień łuskany cały

owies łuskany cały

płatki owsiane

kukurydza – całe ziarno

żyto – całe ziarno

pszenica – całe ziarno

gryka łuskana

proso łuskane

ryż polerowany

manna

mąka z kukurydzy

kiełki żytnie

kiełki pszenne

otręby pszenne

chleb żytni z pełnego przemiału

graham

makaron, marchew

ziemniak

czosnek

kalarepa

brukiew

por

chrzan

czarna rzodkiew

rzodkiewka

burak

szparag

seler

cebula

pietruszka – korzeń

kalafior

rzeżucha

koperek zielony

sałata

cykoria

liść mniszka

botwina

rabarbar

brukselka

kapusta biała, czerwona, włoska

szpinak

ogórek

kukurydza świeża

dynia

owoc papryki

pomidor

fasola szparagowa

fasola biała – ziarno

groch zielony

groch dojrzały

liść pietruszki

pieczarka

śliwka węgierka

jeżyna

poziomka

czarna jagoda

malina

porzeczka czarna

porzeczka czerwona

porzeczka biała

żurawina

borówka-brusznica

agrest

winogrona

pomarańcza

mandarynka

melon

cytryna

orzech laskowy

orzech włoski

rodzynki

miód

kakao

czekolada mleczna

drożdże

keczup pomidorowy

– WITAMINA „B4” –

Cholina

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW WITAMINY”B4″

Brak witaminy „B4” powoduje:

U ciężarnych kobiet: wady ośrodkowego układu nerwowego u dziecka

U ciężarnych kobiet: osłabienie funkcji układu odpornościowego u dziecka

U ciężarnych kobiet: zaburzenia rozwoju intelektualnego u dziecka i w późniejszym życiu

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Ograniczenia spożycia jaj z obawy o nadmiar cholesterolu w diecie prowadzi do niedoboru choliny. Poradnik zdrowie

Zapotrzebowanie na cholinę wzrasta w przypadkach częstego rozdrażnienia i wzmożonego napięcia nerwowego oraz w przypadku nadużywania alkoholu. Poradnik zdrowie

Większość kobiet w ciąży ma niedobory choliny. Substancja ta ośmiokrotnie zmniejsza ryzyko występowania zespołu Downa i autyzmu u dzieci. Prof. dr.  Romuald Dębski

Cholina jest niezwykle ważną substancją dla ludzkiego organizmu. Przede wszystkim – dla rozwoju dziecka już w okresie płodowym. Jeżeli dzieci nie otrzymują odpowiedniej ilości choliny nie rozwijają się prawidłowo, czy to w okresie ciąży czy później w okresie karmienia piersią. Prof. Steven Zeisel

Cholina jest bardzo ważną substancją. Dostarcza tzw. grupę metylową, a jej brak zmienia permanentnie oznakowanie kodu genetycznego czy sieci DNA. Zmienia także procesy metaboliczne zachodzące w ciele ludzkim do końca naszego życia. Prof. Steven Zeisel

Gdybyśmy upowszechnili wiedzę, że doprowadzenie (za pomocą dość prostej metody jaką jest suplementacja choliny) do tego, żeby stężenie choliny w organizmie matki było wystarczające, może ośmiokrotnie zmniejszyć ryzyko występowania Zespołu Downa to wydaje się, że byłoby to jedną z najważniejszych rzeczy w profilaktyce perinatologicznej* którą moglibyśmy w najbliższym czasie osiągnąć. Prof. dr Romuald Dębski

„Osoby pod wpływem stresu zużywają więcej witamin B”. J.F. Balch, Super antyoksydanty

*Perinatologia- opieka medyczna nad matką i jej dzieckiem

ZIOŁOWE I ŻYWIENIOWE ŹRÓDŁA WITAMINY „B4”

Szpinak

Pomidory

Groch

Kapusta

Wątroba

Fasola

Jaja kurze (żółtko jaja kurzego)

Kiełki pszenicy

Otręby pszenne

Pistacje

Orzechy ziemne

Zielony groszek

Soja

Soczewica

Wołowina (od zwierząt karmionych tradycyjnie- przyp. red)

Kurczak (od zwierząt karmionych tradycyjne – przyp. red)

Płatki owsiane

Sałata

Ryby

Mleko (od zwierząt karmionych tradycyjnie -przyp. red)

Ser

NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE CHOLINY (ZA PROF.DR. ROMUALDEM DĘBSKIM)

Wspomaga rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego płodu

Wspiera aktywny transport substancji odżywczych przez łożysko

Ma znaczący wpływ na ochronę struktury DNA płodu

Reguluje pracę wątroby matki

Poprawia przepływ krwi w łożysku

minimalizuje możliwość wystąpienia stanu przedrzucawkowego

Redukuje poziom homocysteiny- czynnika odpowiedzialnego za powstawanie wad rozwojowych płodu

Zmniejsza ryzyko wystąpienia u dziecka chorób wywołanych stresem tj. cukrzycy typu II i nadciśnienia

zmniejsza ryzyko występowania zespołu Downa i autyzmu u dzieci

– WITAMINA „B9” –

Kwas foliowy, dawniej zwana witaminą B0, witaminą M, witaminą B11

Bardzo ważny czynnik w procesie krwiotwórczym szpiku kostnego. Ściśle współdziała z witaminą B12 (podajemy za H. R)

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Brak witaminy „B9” powoduje:

nadmierny rozwój krwinek czerwonych, szczególnie w okresie ciąży i u noworodków

u dzieci i młodzieży zahamowanie wzrostu

zaburzenia rozwojowe płodu

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Od lat niepodważalna jest pozycja kwasu foliowego, który zapobiega powstawaniu wad neurologicznych u dziecka

Kwas foliowy jest znany jako ważna witamina prenatalna, ponieważ zmniejsza liczbę wad wrodzonych. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Suplementacja kwasu foliowego w trakcie ciąży redukuje prawdopodobieństwo wystąpienia rozszczepu kręgosłupa u płodu- poważnej wady rozwojowej mogącej powstać około trzeciego tygodnia ciąży. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Kwas foliowy (…) przekształcany jest w organizmie człowieka do czynnej formy – kwasu folinowego. Kwas folinowy to koenzym niezbędny do syntezy kwasów nukleinowych i białek. Warunkuje podział komórek, proces wzrostu, rozwoju tkanek oraz procesy regeneracji. Niedobór kwasu foliowego powoduje niedokrwistość, leukopenię i trombocytopenię, zmiany zwyrodnieniowe w układzie nerwowym, osłabienie i zanik mięśni oraz zapalenie śluzówki żołądka. Ściśle współdziała z witaminą B12. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Obecnie kwas foliowy znajduje się w centrum uwagi jako antyoksydant, a przede wszystkim jako substancja zwalczająca raka. J. F. Balch, Super antyoksydanty

Kwas foliowy, witamina B6 i witamina B 12 są konieczne do zakończenia przemiany homocysteiny w cysteinę. Zwiększona ilość homocysteiny we krwi uszkadza bezpośrednio tętnicę i jej śródbłonek. J.F. Balch, Super antyoksydanty

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „B9”

mleko krowie spożywcze 3% tłuszczu

mleko sproszkowane

wątroba barania

wątroba wołowa

nerki wołowe

wątroba wieprzowa

pasztet wątrobowy

kura

halibut

makrela

wątłusz

karp

mąka z kukurydzy

kiełki pszenne

chleb pszenny z pełnego przemiału

makaron

kalarepa

seler

szparag

brukiew

cebula

czosnek

koperek zielony

botwina

rabarbar

brukselka

kapusta biała

ogórek

dynia

pomidor

groch zielony

groch dojrzały

pieczarka

jabłko

czarna jagoda

borówka brusznica

pomarańcza

orzech laskowy

orzech włoski

kawa

drożdże

szpinak

ziarna słonecznika

kurkuma

imbir

tymianek

soczewica

burak

żółtka jaj

banany

pomarańcze

awokado melony

sok pomidorowy

cytryny

jabłka

– WITAMINA „B15” –

kwas pangamowy

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Marskość wątroby

stłuszczenie wątroby

Miażdżyca

choroba wieńcowa

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Porównując poszczególne braki witaminowe między sobą̨, z łatwością̨ zorientujemy się, że na ten lub inny objaw chorobowy zewnętrzny składa się brak dwu lub więcej witamin”. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Awitaminoza może mieć dwie przyczyny: l – monotonne wyżywienie, w którym brak było artykułów wielowitaminowych i 2 – złe trawienie, w wyniku; którego organizm nie przyswajał sobie odpowiednich składników wyżywienia, m.in. właśnie witamin. Poprzęcki (jest też przyczyna trzecia: jedno i drugie- przyp. red)

Kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne zużywają więcej witamin J.F. Balch, Super antyoksydanty

Osoby pod wpływem stresu zużywają więcej witamin B. J.F. Balch, Super antyoksydanty

„W przedwczesnej głuchocie lub wynikającej z wieku należy stosować witaminy A, B i E oraz jod”. Prof. J. Aleksandrowicz, Ziołolecznictwo- podręcznik dla lekarzy

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „B15”

morele

brzoskwinie

zboża

– WITAMINA „C” –

Kwas askorbinowy. W organizmie ludzkim nie utrzymuje się dłużej jak dwie doby. Bierze udział w syntezie kolagenu. Ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

kruchość naczyń krwionośnych

zaburzenia wzrostu u dzieci

zaburzenia w rozwoju zębiny

CO POTRAFI WITAMINA C

Opracowano na podstawie dr. Ulrich Strunz, „Ulecz siebie”

Neutralizuje wolne rodniki, które często wiązane są z powstawaniem raka.

Wspiera przyswajanie żelaza

Bierze udział w redukcji cholesterolu w kwasie żółciowym.

Odtruwa wątrobę

Jest potrzebna do produkcji hormonów tarczycy.

Jest niezbędna do wytwarzania kolagenu

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Organizm człowieka nie wytwarza wit. C. Aleksandrowicz, Ziołolecznictwo, Poradnik dla lekarzy

Uważa się, że przyczyną zmian chorobowych w jaskrze jest nieprawidłowy skład i budowa podstawowych struktur oka złożonych z kolagenu, który jest głównym białkiem organizmu, łącznie z okiem. (…) w utrzymaniu odpowiedniego składu kolagenu nadzwyczaj ważna jest witamina C. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Poza tym witamina C jest niezbędna w stanach wyczerpania, rekonwalescencji w gruźlicy, zapaleniu płuc, skłonności do przeziębień oraz w leczeniu ran. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

W organizmie ludzkim nie utrzymuje się dłużej jak dwie doby. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Sam organizm nie potrafi wytwarzać witaminy C, trzeba ją dostarczyć w pożywieniu lub w dawkach uzupełniających dietę. Dr. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Stosowanie witaminy C odegrało decydującą rolę (jak wynika z wyników badań -przyp. red) w zapobieganiu i rozwoju raka płuca. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Jedną z najbardziej j fascynujących cech witaminy C jest jej współdziałanie z innymi antyoksydantami. (np. z witaminą E- przyp. red.)  dr. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Witaminy stanowią egzystencjalną część procesów komórkowych (…) bez nich procesy się wykolejają. Dr. Ulrich Strunz, Ulecz siebie

Witamina C jest potrzebna do produkcji hormonów tarczycy. Dr. Ulrich Strunz, Ulecz siebie

Witamina C jest niezbędna do wytwarzania kolagenu; jest to substancja występująca w tkance łącznej, która wpływa na elastyczność (w efekcie- na zdrowy stan – przyp. red) skóry, stawów, mięśni, kości i naczyń. Dr. Ulrich Strunz, Ulecz siebie

Chory organizm walczy i dlatego potrzebuje szczególnie dużo składników odżywczych, w szczególności zaś witaminy C. Dr. Ulrich Strunz

Witamina C ma korzystny wpływ na przebieg leczenia nowotworów, na ogólną odporność organizmu przez zwiększenie jego mechanizmów obronnych, zwłaszcza u dzieci, osób starszych, rekonwalescentów i kobiet w ciąży oraz matek karmiących. A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie

Dostatecznie wysoki poziom witaminy C w organizmie chroni przed zatruciem różnymi lekami, substancjami szkodliwymi zawartymi w powietrzu, wodzie i pożywieniu. A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie

Bardzo cenną zaletą tej witaminy jest hamowanie tworzenia się w przewodzie pokarmowym tzw. nitrozoamin, które są̨ związkami rakotwórczymi, powstającymi w przewodzie pokarmowym w wyniku spożywania warzyw uprawianych z dużym nadmiarem nawozów azotowych. A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie

*Niektórzy autorzy tematu skłaniają się do uzupełniania niedoborów witaminy C ze źródeł naturalnych i wykazują większą przyswajalność oraz skuteczność tej formy (ze względu na substancje towarzyszące witaminie (przyp. red.)

„Brak witaminy C w organizmie ludzkim powoduje przede wszystkim ciężkie schorzenia zespołowe o wspólnej nazwie gnilca, czyli szkorbutu, na który składają̨ się objawy następujące: skaza krwotoczna, ubytek na wadze, kruchość naczyń krwionośnych, skłonność do wybroczyn, zmiany w kościach (łamliwość, porowatość), gnilne zapalenie dziąseł, przyzębica (paradentosis), wypadanie zębów, zaburzenia w rozwoju zębiny, zmiany w ozębnej, ponadto indywidualnie lub razem występują̨ zaburzenia wzrostu u dzieci, alergie, zaćma soczewkowata zatrucia tyroksyną, wrzód żołądka, dwunastnicy i jelit.

Źródło: „Ziołolecznictwo” Witold Poprzęcki, str. 48, Warszawa, 1989

Wykazano, że soki z roślin bogate w witaminę C działają lepiej, efektywniej, skuteczniej niż czysta witamina C. Autorzy (badań- przyp. red) spostrzegli, że podawanie czystej witaminy C zwiększa nawet przepuszczalność naczyń krwionośnych, co nie występuje przy stosowaniu wyciągów z roślin, będących źródłem witaminy „C”. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

(…) najtrudniejsza jest sprawa z witaminą C, bo ona opuszcza nasz organizm w ciągu 24, a najdalej 48 godzin, czyli już od trzeciego dnia wkraczamy w awitaminozę̨, z początku bez objawową, a później, jeśli będą jednocześnie dochodzić do tego inne braki witaminowe, objawy mogą wystąpić́ gromadnie. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Witamina C obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi, hamuje agregację płytek krwi i wzmacnia naczynia krwionośne. Potrafi zablokować we krwi działanie wolnych rodników zanim zaatakują cząsteczki LDL. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Witamina C pobudza odporność organizmu, wzmacniając czynność grasicy i węzłów chłonnych. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Między syntetyczną a naturalną witaminą C nie ma różnic chemicznych, są natomiast wyraźne różnice w szybkości wchłaniania z przewodu pokarmowego i w skutecznościdziałania. Naturalna wit. C jest 3—5-krotnie bardziej aktywna niż syntetyczna, szybciej osiąga i dłużej utrzymuje niezbędne stężenie w organizmie, gdyż towarzyszące jej flawonoidy i kwasy organiczne chronią ją przed rozkładem. J. Aleksandrowicz, Ziołolecznictwo podręcznik dla lekarzy

WYSTĘPOWANIE WITAMINY C

mleko krowie spożywcze

mleko kozie 

śmietanka 10% tłuszczu

śmietana 26% tłuszczu

mleko sproszkowane

białko jaja

łój wołowy

margaryna

wątroba barania

nerki baranie

wątroba cielęca

nerki cielęce

wątroba wołowa

nerki wołowe

wątroba wieprzowa

nerki wieprzowe

królik

konina

pasztet wątrobowy

kura

śledź

dorsz

wątłusz

łosoś

marchew

ziemniak

czosnek

kalarepa

brukiew

por

chrzan

pasternak

czarna rzodkiew

rzodkiewka

burak

seler

szparag

cebula

pietruszka

kalafior

rzeżucha

koperek

sałata

cykoria

botwina

rabarbar

kapusta brukselka

kapusta biała

kapusta czerwona

kapusta włoska

szczaw

szpinak

dynia

owoc papryki

pomidor

fasola szparagowa

fasola biała – ziarno

groch zielony

groch dojrzały

liść pietruszki

pieczarka

jabłko

gruszka

morela

czereśnia

wiśnia

brzoskwinia

śliwka węgierka

renkloda

jeżyna

poziomka

czarna jagoda

malina

porzeczka czerwona

porzeczka czarna

porzeczka biała

żurawina

borówka-brusznica

agrest

winogrona

pomarańcza

grejpfrut

mandarynka

melon

cytryna

orzech lasowy

orzech włoski

rodzynki

sok z marchwi

miód

keczup pomidorowy (najlepiej „domowej roboty” – przyp. red)

papryka

sok z kiszonej kapusty

– WITAMINA „D” –

Kalcyferol.

Nie rozpuszcza się w wodzie. Rozpuszcza się w tłuszczach.

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Krzywica u młodych osobników

Zaburzenia rozwoju chrząstek

Kości krzywią się i nie twardnieją (u niemowląt)

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Najlepszym stabilizatorem i katalizatorem dla witaminy D jest kminek, koper, czarnuszka i anyż. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Prawidłowe nasycenie witaminą D zmniejsza ryzyko całego szeregu patologii ciąży, porodu przedwczesnego, cukrzycy ciążowej czy różnego rodzaju infekcji- profesor Romuald Dębski (podano za artykułem „Rewolucja witaminowa. Może uchronić dzieci przed wadami serca” z dn.11 sierpnia 2017)

Witamina D jest ważnym elementem budulcowym układu immunologicznego. Strunz, Ulecz siebie

Witamina D jest hormonem (naukowcy tak ją obecnie traktują) zapobiegającym insulinooporności, uszkodzeniom nerwów oraz osłabieniu układów odpornościowego i kostnego. S. Cohen „Cukrzyca bez lekarstw”

Wiadomo, że niedobory witaminy D są związane z chorobami autoimmunologicznymi takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie jelit, stwardnienie rozsiane, zapalenie tarczycy typu Hashimoto oraz cukrzyca typu 1. S. Cohen, Tarczyca

Niedobór witaminy D blokuje konwersję T4 w T3*. na podstawie Suzy Cohen. Tarczyca

*T3, T4 – hormony tarczycy

„Stężenie rT3* zwiększa się pod wpływem niedoboru witaminy D”. Suzy Cohen, Tarczyca

*r T3- odwrócona trójodotyronina- biologicznie nieczynna postać hormonu tarczycy T3. Powstaje ona normalnie w naszym organizmie obok czynnej postaci hormonu. Jeśli obie postacie trójjodotyroniny są w fizjologicznej równowadze, procesy zależne od hormonów tarczycy zachodzą prawidłowo. (źródło: Alab- Laboratoria)

„Biorąc tabletki przeciw cholesterolowi, tracisz witaminę D i koenzym Q10* „. Suzy Cohen, Tarczyca

*koenzym Q10 (wymawiamy: ku 10), inaczej: ubichinon – bardzo ważny, niezbędny do życia organiczny związek chemiczny występujący w mitochondriach komórek roślinnych i zwierzęcych (także naszych- ludzkich). Jest odpowiedzialny za przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym. Organizm wytwarza go w złożonym 17 etapowym procesie, o ile jest on zaopatrzony w zestaw 8-miu witamin (głównie z grupy B) i kilku pierwiastków. Łatwo wyobrazić sobie skutki braku choćby jednego z „surowców”. Jest arcyważny i stosowany w niektórych krajach w terapii zastoinowej niewydolności serca, kardiomiopatii rostrzeniowej, chromania przestankowego i wielu innych, niezwykle poważnych chorób serca oraz chorób mięśni szkieletowych.(przyp – red.)

„Śmiej się więcej, bo radość zwiększa wydzielanie endorfin i optymalizuje stężenie witaminy D”. Suzy Cohen, Tarczyca

„Przywrócenie właściwego poziomu witaminy D pozwala uporać się z wszelkimi chorobami autoimmunologicznymi. (na podstawie Suzy Cohen, Tarczyca)

„Witamina D leczy stany dominacji Th1 albo Th2”. Suzy Cohen, Tarczyca. (Informacja ważna dla specjalistów)

WYSTĘPOWANIE WITAMINY D

Tran

Olej lniany

Olej z rekina

Grzyby

Ryby

Masło

Smalec

Jaja

mleko krowie spożywcze 3% tłuszczu

mleko kozie

mleko sproszkowane

margaryna

wątroba barania

cielęcina chuda

śledź

sardynka

węgorz

łosoś

pikling

koperek zielony

pieczarka

– WITAMINA „E” –

Tokeferol

Rozpuszcza np.̨ w olejach, w eterze, alkoholu, nie rozpuszcza się w wodzie i nie rozpada w temperaturze do 120 stopni.

Należy do grupy witamin wchłaniających się przez skórę.

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

zanik macicy u kobiet

bezpłodność

poronienie nawykowe

zmiany zwyrodnieniowe i zanik łożyska

zatrucia ciążowe

Poronienia

Problemy z zębami i kośćmi

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Porównując poszczególne braki witaminowe między sobą̨, z łatwością̨ zorientujemy się, że na ten lub inny objaw chorobowy zewnętrzny składa się brak dwu lub więcej witamin”. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Bez tej witaminy (witamina E -przyp. red) leczenie gruźlicy jest ogromnie utrudnione.  W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

stosując dostawę naturalnej witaminy E, osiągnięto poważne wyniki w leczeniu chorób naczyniowo-sercowych, zapalenia mięśnia sercowego osierdzia. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

W leczeniu ran i obrażeń skórnych witaminę̨ E można stosować również zewnętrznie, ponieważ należy ona do grupy witamin wchłaniających np. przez skórę. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

„Wchodzi w skład błon komórkowych i lizosomalnych stabilizując ich strukturę”. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Pierwsze objawy przedklinicznego niedoboru substancji odżywczych mają często charakter psychologiczny. J.F. Balch (jednocześnie w ten sposób organizm sygnalizuje niedobory, jeśli można tak to ująć- przyp. red.)

Witamina E jest niezbędna do utrzymania prawidłowego stanu umięśnienia ciała oraz płodności. Należy do naturalnych antyoksydantów, wymiataczy wolnych rodników i nadtlenków. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Przyśpiesza wydalanie z organizmu toksycznych nitrozoamin i składników dymu tytoniowego. Różański, Medycyna dawna i współczesna

„Ochrania i przedłuża działanie witaminy A i witaminy F”. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Witamina E powinna być przyjmowana wraz z witaminą C. Strunz, Ulecz siebie

Witamina E hamuje stany zapalne i bóle. Strunz, Ulecz siebie

Poza właściwościami antyoksydacyjnymi witamina E ma wpływ na procesy gojenia i naprawy uszkodzonych tkanek i ogranicza ich bliznowacenie (wytłuszczenie- red) J. F. Balch, Super antyoksydanty

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „E”

mleko krowie 3% tłuszczu

żółtko jaja

masło śmietankowe

łój wołowy

smalec wieprzowy

tran

olej arachidowy

olej słonecznikowy

oliwa

margaryna

cielęcina chuda

wątroba wieprzowa

królik

pasztet wątrobowy

śledź

makrela

szczupak

jęczmień łuskany cały

owies łuskany cały

płatki owsiane

kukurydza – całe ziarno

pszenica – całe ziarno

ryż polerowany

manna

kiełki żytnie

kiełki pszenne

otręby pszenne

marchew

por

seler

cebula

koperek – nać

owoc papryki

pieczarka

jabłko

orzech laskowy

kiełki pszenne

oleje roślinne wytłaczane na zimno

sałata

– WITAMINA „F” –

Inaczej witamina FF, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT, kwas arachidonowy plus kwas linolowy plus kwas linolenowy (podano za dr. H. Różańskim).

Czynnik przeciwzapalny.

Mieszanina nienasyconych niezbędnych kwasów tłuszczowych, głównie: kwas linolowy (omega-6), alfa-linolenowy (omega-3), gamma-linolenowy (omega-6), arachidonowy (omega-6), dokozaheksaenowy = DHA (omega-3) i eikozapentaenowy = EPA (omega-3).

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW

Upławy

Poronienia

Niepłodność

Zaburzenia spermatogenezy

Zaburzenia oogenezy (proces powstawania i dojrzewania komórek jajowych- przyp. red)

Wady rozwojowe płodu (jeśli niedobór wystąpi w czasie ciąży) (wg H. Różańskiego)

Skłonność do ropnych zmian w skórze

Zaburzenia hormonalne

Zahamowanie wzrostu

Zahamowanie rozwoju

upośledzenie procesów regeneracji tkanek

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Nazwa Witaminy F pochodzi od Fatty Acids (kwasów tłuszczowych). Różański, Medycyna dawna i współczesna

Nie każdy katalizator jest witaminą, ale każda witamina jest katalizatorem. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Awitaminoza może mieć dwie przyczyny: l – monotonne wyżywienie, w którym brak było artykułów wielowitaminowych i 2 – złe trawienie, w wyniku; którego organizm nie przyswajał sobie odpowiednich składników wyżywienia, m.in. właśnie witamin. Poprzęcki (jest też przyczyna trzecia: jedno i drugie- przyp. red)

Kwasy tłuszczowe omega-3 obniżają poziom LDL i trójglicerydów we krwi, zmniejszają agregację płytek krwi i obniżają ciśnienie krwi. J.F. Balch, Super antyoksydanty

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „F”

olej z kiełków pszennych

olej lniany

olej makowy

olej sezamowy

oliwa

tran

w małych ilościach w maśle

w małych ilościach w smalcu

olej czarnuszkowy

olej winogronowy

olej sojowy

olej wiesiołkowy

olej ogórecznikowy

olej krokoszowy

olej arachidowy

olej dyniowy

olej migdałowy

nasiona słonecznika  

nasiona dyni

orzechy

nasiona ostropestu

olej z pestek porzeczki

olej rokitnikowy

olej lniany

olej winogronowy

oleje z orzechów

oleje z ryb i ssaków morskich

– WITAMINA „K” –

Zespół witamin zwanych przeciwkrwotocznymi

Nie są odporne na gotowania. Rozpuszczają się w oleju, eterze i spirytusie

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW K

żółtaczka (nawet u noworodków)

brak protrombiny we krwi, zarówno u noworodków, jak i w ciąży

Porównując poszczególne braki witaminowe między sobą̨, z łatwością̨ zorientujemy się, że na ten lub inny objaw chorobowy zewnętrzny składa się brak dwu lub więcej witamin. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Pierwsze objawy przedklinicznego niedoboru substancji odżywczych mają często charakter psychologiczny. J.F. Balch (jednocześnie w ten sposób organizm sygnalizuje niedobory, jeśli można tak to ująć- przyp. red.)

Nie każdy katalizator jest witaminą, ale każda witamina jest katalizatorem. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Awitaminoza może mieć dwie przyczyny: l – monotonne wyżywienie, w którym brak było artykułów wielowitaminowych i 2 – złe trawienie, w wyniku; którego organizm nie przyswajał sobie odpowiednich składników wyżywienia, m.in. właśnie witamin. W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo (jest też przyczyna trzecia: jedno i drugie- przyp. red)

WYSTĘPOWANIE WITAMINY „K

masło śmietankowe

wątroba cielęca

kura

owies łuskany cały

kukurydza całe ziarno

otręby pszenne

ziemniak

seler

kalafior

koperek zielony

pomidor

fasola szparagowa

groch zielony

pieczarka

poziomka

SKŁADNIKI MINERALNE

– WAPŃ –

OBJAWY NIEDOBORÓW WAPNIA

Krzywica u dzieci

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Witamina D usprawnia wchłanianie wapnia z jelit do krwi oraz z krwi do kości (zwiększa mineralizację kości). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Witamina D oraz wapń chronią nas przed chorobą występującą najczęściej w starszym wieku, jaką jest osteoporosis, czyli zrzeszotowienie kości. Osteoporosis objawia się zgarbioną sylwetką, łatwą łamliwością kości, bólami kości i utratą wagi. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Stałe przyjmowanie go (wapnia- przyp. red.) w pokarmach jest niezbędne w każdym wieku, a szczególnie ważne jest dla dzieci, młodzieży, kobiet w ciąży i matek karmiących. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Wapń w pożywieniu naszym otrzymujemy przeciętnie w dostatecznych częściach, zapotrzebowanie organizmu ludzkiego jest większe w końcowym okresie ciąży, gdy dochodzi do 0,6 g wapnia dziennie oraz u dzieci przed przyjściem na świat i w niemowlęctwie, a zmniejsza się z wiekiem, w miarę̨ jak coraz wolniej człowiek rozwija się fizycznie. **W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

Po dwudziestym roku życia staje się prawie zbędne, w każdym razie nie wchodzi już w grę̨ konieczność większych dostaw (wapnia- przyp. red.), skoro jest ono jednym z podstawowych budulców naszych kości. Po 40 roku życia nadmiaru wapnia, przejawiającego się np. w rozdęciu żył i stopniowym ich sztywnieniu, należy się raczej obawiać́, gdyż staje się on częściowo przyczyną miażdżycy i wielu innych niekorzystnych zmian kostnych, jak osteofity*i zmiany reumatyczne. **W. Poprzęcki, Ziołolecznictwo

*osteofity – zmiany patologiczne trzonów kręgowych, narośla kostne (przyp. red.)

**autor poglądów tak oznaczonych prezentuje pogląd z pozoru odmienny od pozostałych poglądów tu przedstawionych i raczej podkreśla ostrożność i rozwagę w suplementacji wapniem w obliczu dużej dostępności produktów spożywczych bogatych w wapń w naszych warunkach. Prace i publikacje poświęcone np. roli krzemu w organizmie zdają się iść w podobnym kierunku, co w niczym nie umniejsza znaczenia roli wapnia. Niektóre badania sugerują potrzebę naturalnego uzupełniania niedoborów krzemu (także witaminy D) m.in. dla lepszego przyswojenia (wykorzystania) już spożywanych produktów bogatych w wapń. (przyp. red)

W bliskim sąsiedztwie tarczycy znajduje się para innych gruczołów, które wytwarzają hormony zarządzające zawartością wapnia we krwi i w kościach. „Tarczyca”. Suzy Cohen

Wielu lekarzy i wiele czasopism medycznych nadal radzi, by zażywać wapń lub spożywać produkty mleczne, które zawierają szczególnie duże ilości wapnia, aby w ten sposób zrobić coś dobrego dla naszych kości. Może to być fatalne w skutkach, ponieważ kości potrzebują o wiele więcej niż tylko wapń. Jeżeli będą one otrzymywać wyłącznie ten minerał, mogą nawet ulec osłabieniu! M Senderski

POKARMOWE ŹRÓDŁA WAPNIA

ser biały

kakao

mleko krowie

żółtko jaj

ryż

kapusta

groch

szpinak

fasola biała

śmietanka

sery żółte

mleko kozie

mleko proszkowane

śmietanka

sery topione

łosoś

czekolada

herbata

MIKROELEMENTY I WITAMINY NIEZBĘDNE DLA ZDROWYCH KOŚCI (ORAZ ZĘBÓW)

wapń

cynk

bor

krzem

miedź

magnez

kwas foliowy

witamina B6

witamina B12

witamina C

witamina D

witamina K

– KRZEM –

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Wchłanianie krzemu w przewodzie pokarmowym ograniczają błonnik, magnez i fluorki”. J. Górnicka

„Ilość krzemu w narządach maleje wraz z wiekiem”. J. Górnicka

„Krzem to pierwiastek mineralny, który w największych ilościach można znaleźć w grasicy, nadnerczach i przysadce mózgowej, a także płucach, mięśniach i krwi. Organizm zawiera około 7 g tego pierwiastka – to więcej niż żelaza i miedzi”. J. Górnicka

„Krzem odpowiada za kondycję włosów i paznokci. Wspomaga także leczenie stanów zapalnych skóry, trądziku pospolitego i różowatego oraz przyspiesza regenerację naskórka, gdyż bierze udział w syntezie kolagenu, elastyny i kwas hialuronowego – podstawowych składników budujących skórę”. (portal www.poradnikzdrowie)

„Krzem odgrywa także ważną rolę w tworzeniu się struktur kości, tkanki łącznej i chrząstek. Dlatego po zabiegach chirurgicznych na kościach zaleca się stosować krzem, by przyspieszyć ich zrosty. Ponadto poleca się go w chorobach zwyrodnieniowych stawów i krzywicy”. (portal www.poradnikzdrowie)

„Ten pierwiastek mineralny zalecany jest również w profilaktyce miażdżycy, gdyż odpowiada za elastyczność i przepuszczalność naczyń krwionośnych. Poza tym zapobiega odkładaniu się w ścianach naczyń krwionośnych blaszki miażdżycowej”. (portal www.poradnikzdrowie)

„Krzem odgrywa także ważną rolę w detoksykacji organizmu, gdyż pomaga usunąć złogi. Poza tym współczesna fitoterapia poleca jego stosowanie na poprawienie pracy wydzielniczej nerek, zwalczenie stanów zapalnych (np. dziąseł) i w profilaktyce oraz leczeniu niektórych chorób układu oddechowego (np. astmy oskrzelowej). W medycynie naturalnej krzem jest także środkiem na raka, gdyż zwalcza komórki nowotworowe. Podobno na terenach bogatych w krzem, a także magnez, rzadziej występują nowotwory”. (portal www.poradnikzdrowie)

„Skóra (i wyrastające z niej włosy i paznokcie) jest ostatnim w kolejce organem otrzymującym składniki odżywcze – jeśli skóra, włosy i paznokcie nie są w doskonałej kondycji, to możemy sobie tylko wyobrazić jak bardzo w tym momencie wygłodzone są nasze narządy wewnętrzne! „(za portalem www.akademiawitalnosci)

„U ludzi związki krzemu utrzymują właściwą elastyczność naskórka, błon śluzowych oraz odporność tkanki łącznej i kości, regulują przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, ograniczają odkładanie się na nich związków tłuszczowych, a także wpływają korzystnie na pracę hormonów ludzi starszych”. M.E. Senderski

„Krzem jest obecny i potrzebny wszędzie tam, gdzie trwa wzrost lub regeneracja”. (za portalem www.akademiawitalnosci)

„Rozpuszczalna krzemionka wchłania się̨ w przewodzie pokarmowym i gromadzi w rożnych tkankach, jak skóra, błony śluzowe, ściany naczyń krwionośnych, tkanka płucna, krwinki czerwone i trzustka. Stosunkowo dużo krzemionki zbiera się̨ w miejscach uszkodzonych, jak rany, ubytki skórne, wapniejące ogniska gruźlicze i blizny pooperacyjne. Rozpuszczalna krzemionka odgrywa w moczu rolę jednego z najważniejszych koloidów ochronnych.” Dr. hab. Aleksander Ożarowski

„Związki krzemu oraz flawonoidy i sole wpływają̨ na przemianę̨ materii (regulująco), zmniejszają̨ przepuszczalność śródbłonków naczyń krwionośnych, utrzymują̨ odpowiednią elastyczność naskórka i nabłonka, utrudniają̨ odkładanie cholesterolu w ściankach naczyń krwionośnych (działanie przeciwmiażdżycowe), wpływają̨ też regulująco na narządy wydzielania wewnętrznego, czyli układ dokrewny.” Dr n. biol. Henryk Różański

Stwierdzono, że w procesie regeneracji złamanych kości występuje w strefie uszkodzonej niemal 50-krotny wzrost zawartości krzemu. J. Aleksandrowicz, Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy

Znaczne zmniejszenie zawartości krzemu w tkankach łącznych występuje w arteriosklerozie, a także w niektórych chorobach nowotworowych, gruźlicy i innych. Obserwowano m.in. zmiany zawartości kwasu krzemowego w komórkach krwi w przebiegu białaczki. J. Aleksandrowicz, Ziołolecznictwo- poradnik dla lekarzy

POKARMOWE ŹRÓDŁA KRZEMU

czosnek

szczypiorek

łuskane ziarna zbóż

skórki owoców

soczewica

fasola

daktyle

morele

rodzynki

pasternak

marchew

buraki

kukurydza

szparagi

chrzan

pietruszka zielona

ZIOŁA KRZEMIONKOWE

Poniższy fragment pochodzi w całości od Pana doktora Henryka Różańskiego. Uprzejmie prosimy autora o wyrozumiałość.

Zioła krzemionkowe, mimo iż znane od stuleci, popadły w niepamięć a ich wagę i znaczenie przywraca właśnie dr Różański.

Nie znaleźliśmy, jak do tej pory, równie wyczerpującego zarysu i podsumowania.

Od dawna w fitomedycynie panuje pogląd, że związki krzemu zapewniają prawidłową regenerację tkanki łącznej właściwej oraz są niezbędne dla utrzymania właściwej struktury nabłonków. Związki krzemu wywierają wpływ przeciwwysiękowy. Są niezbędne do syntezy i konglomeracji włókienek kolagenowych i elastynowych. Zapobiegają powstawaniu owrzodzeń na błonach śluzowych, kamieni i złogów w układzie moczowym oraz żółciowym, ponadto przeciwdziałają rozwojowi blaszek miażdżycowych w tętnicach. Wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne. Dlatego też polecano zioła krzemionkowe osobom chorującym na gruźlicę i permanentnie zapadającym na stany zapalne oskrzeli, opłucnej i płuc.

Zioła bogate w krzemionkę nie wystarczy zaparzyć. Konieczne jest gotowanie surowca przynajmniej przez 10 minut. Krzemionka długo rozpuszcza się w wodzie, jednakże po przejściu do wyciągu staje się koloidalna i łatwo przyswajalna. Na 1 szklankę wody należy wziąć 1-2 łyżki surowca. Odwar przyjmować doustnie 3-4 razy dziennie po 100-200 ml przez 2 tygodnie, następnie 200 ml dziennie przez wiele miesięcy. Zalecane jest zmienianie stosowanego zioła krzemionkowego co 3 miesiące.

Grupę ziół krzemionkowych określano jako Elastotropica – środki uszczelniające i stabilizujące nabłonek pęcherzyków płucnych, wzmacniające tkankę płucną, pobudzające regenerację (gojące) płuc.

Do surowców bogatych w krzemionkę należą

Herba Equiseti – ziele skrzypu

Herba Pulmonariae – ziele miodunki

Herba Galeopsidis – ziele poziewnika

Herba Galii – ziele przytulii

Herba Polygoni avicularis – ziele rdestu ptasiego

Herba Urticae – ziele pokrzywy

Rhizoma Graminis – kłącze perzu

Lichen islandicus – porost islandzki

Herba Boraginis – ziele ogórecznika

– CHROM –

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

„Chrom poprawia tolerancję glukozy” J.F. Balch

Obniża poziom insuliny J.F. Balch

Zwiększa skuteczność insuliny J.F. Balch

Objawy niedoboru chromu przypominają cukrzycę prof. dr hab. S. Wiąckowski

Wzrost stężenia insuliny pociąga za sobą nadmierne wydalanie chromu z moczem, co zwiększa niedobór tego pierwiastka i wspomaga rozwój choroby prof. dr hab. S. Wiąckowski

Pacjenci z cukrzycą na ogół wykazują znaczną poprawę przy podaniu chromu prof. dr hab. S. Wiąckowski, H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Wraz z witaminą B i niacyną chrom odpowiada za wchłanianie glukozy z krwi do komórek organizmu prof. dr hab. S. Wiąckowski, H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Spożywanie potraw o dużej zawartości cukrów prostych przyczynia się do bardzo dużych ubytków tego bardzo ważnego pierwiastka prof. dr hab. S. Wiąckowski

Chrom jest najlepiej wchłaniany, kiedy przyjmuje się go z pokarmem bogatym w witaminę „C” prof. dr hab. S. Wiąckowski

Natomiast preparaty zawierające węglan wapnia mogą utrudniać jego wchłanianie prof. dr hab. S. Wiąckowski

Żelazo, mangan, cynk, tytan i wapń hamują wchłanianie chromu prof. dr hab. S. Wiąckowski

Chrom jest potrzebny do prawidłowej aktywności insuliny. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

W przebiegu niektórych chorób może wystąpić niedobór chromu (zespołu zaburzonego wchłaniania, nowotwory, resekcje odcinków przewodu pokarmowego, niedokwaśność, przewlekłe infekcje objawiające się biegunkami, uporczywe wymioty, źle zbilansowane diety odchudzające). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Główną rolą chromu jest ułatwienie absorbcji glukozy do komórek krwi. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Optymalne spożycie chromu może obniżać ryzyko zawału. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Chrom pomaga rozkładać tłuszcze. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Odgrywa niemałą rolę w zapobieganiu objawom hipoglikemii. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Największe ilości gromadzą się w nerkach, śledzionie, jądrach, a śladowe ilości w sercu, płucach, trzustce i mózgu. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Osoby starsze nie są zdolne do zatrzymywania tej ilości (chromu- przyp. red.), jaką zatrzymują osoby młode. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Objawy niedoboru chromu przypominają cukrzycę. Chory odczuwa odrętwienie i mrowienie palców u rąk i nóg, podnosi się stężenie cukru we krwi, występują choroby nerwów w obu kończynach, nietolerancja glukozy i zaburzenia koordynacji ruchów.  Z biegiem lat w wyniku starzenia się stężenie chromu spada, a rośnie zagrożenie cukrzycą i chorobami serca. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Braki chromu mają zdecydowanie negatywny wpływ na organizm prof. dr S. Wiąckowski

Prawidłowa podaż chromu i cynku może być m.in. elementem profilaktyki przeciwcukrzycowej. J. Aleksandrowicz

Niedobór chromu blokuje konwersję T4 w T3*. na podstawie Suzy Cohen. Tarczyca

*T3, T4 – hormony tarczycy

POKARMOWE ŹRÓDŁA CHROMU

Groszek w strąkach

Ogórki

Produkty z soi

Cebula

Czosnek

Zielona żywność

Goździki

otręby

olej kukurydziany

pełne ziarno zbóż

kasze

ser

suszone śliwki

orzechy

owoce morza

wątroba

nerki

melasa

gruszka

cynamon

– MIEDŹ –

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW MIEDZI

zaburzenia mineralizacji kości i struktury chrząstek oraz tkanki łącznej właściwej

zaburzenia neurologiczne

brak koncentracji

opóźniony rozwój psychiczny

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Jest niezbędna w procesie transportu żelaza, syntezy kolagenu, tworzenia mieliny w tkance nerwowej, syntezy DOPA, w przemianach amin, w syntezie melaniny, przy unieczynnianiu wolnych rodników. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Szczególnie dużo miedzi jest w wątrobie, mięśniach i mózgowiu. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Nadmiar miedzi wywołuje spadek hemoglobiny we krwi, uszkodzenie wątroby i nerek. Różański, Medycyna dawna i współczesna

POKARMOWE ŹRÓDŁA MIEDZI

Orzechy

Podroby

Borówki

Orzechy laskowe

Kawior

Ryby

Agrest

Wiśnie

– FLUOR-

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW FLUORU

Próchnica zębów

Możliwość osteoporozy

OSTRZEŻENIA

Przyjmowanie dużych ilości fluoru prowadzi do jego odkładania w układzie kostnym, kumulacji w skórze i wydzielania fluoru przez gruczoły łojowe oraz potowe. Doprowadza to do uogólnionego zatrucia fluorem, określanego mianem fluorozy. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Fluor może spowodować niedoczynność tarczycy. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Fluor nasila objawy trądziku oraz dermatoz. Przewlekłe stosowanie fluoru w nadmiernych ilościach powoduje przekształcenie się trądziku różowatego lub pospolitego w oporny na leczenie trądzik fluorowy. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Należy uważać i pilnować, aby małe dzieci nie połykały pasty fluorowanej podczas mycia zębów, gdyż może to spowodować bóle brzucha, biegunkę i zatrucie. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Przyjmowanie tabletek fluorowych oraz past fluorowanych ma znaczenie zapobiegawcze jedynie w okresie tworzenia się i wapnienia związków zębowych, gdy czynne są adamantoblasty*, a więc u kobiet w ciąży (u płodu), u dzieci i młodzieży. Badania naukowe nie dowiodły, aby fluor przy zębach stałych hamował próchnicę zębów. Jest to biologicznie (fizjologicznie) niemożliwe. H. Różański. Medycyna dawna i współczesna

*adamantoblasty, inaczej ameloblasty – komórki szkliwotwórcze (przyp. red)

Fluor (F), podobnie jak selen, może być przy większych stężeniach czynnikiem patogennym, jakkolwiek w ilościach śladowych stanowi niezbędny składnik pożywienia. J. Aleksandrowicz

Nadmiar fluoru w ustroju prowadzi m.in. do odwapnienia kośćca, hipomagnezemii w surowicy, odkładania soli wapniowych w nerkach, mięśniach i płucach. J. Aleksandrowicz

Fluor jest jednym z najsilniejszych środków obniżających wydzielanie hormonów tarczycy. „Tarczyca”. Suzy Cohen (wytłuszczenie od red.)

Fluor lokuje się w szyszynce i hamuje wytwarzanie melatoniny, czyli hormonu potrzebnego do zapadnięcia w głęboką fazę snu. „Tarczyca”. Suzy Cohen

POKARMOWE ŹRÓDŁA FLUORU

Ryby

fasola

ziemniaki

marchew

szpinak

mleko

mąka pszenna

mięso

kapusta

sałata

rzeżucha

brokuły

– JOD-

ZDROWOTNE SKUTKI LUB OBJAWY NIEDOBORÓW JODU

Wole (powiększenie tarczycy- przyp. red.)

Kretynizm u noworodków

Niedoczynność tarczycy

Osłabienie zdolności zapamiętywania i kojarzenia

Zaburzenia cyklu miesięcznego

Utrudnione radzenie sobie ze stresem

Zamęt w głowie

Pogłębiony zespół napięcia przedmiesiączkowego

Poniższe symptomy niedoboru jodu podano za artykułem zamieszczonym na portalu Pracownia4:

stany depresyjne

trudności w połykaniu

sucha skóra

zmęczenie

wysoki poziom cholesterolu

chrypa, bóle gardła

bezpłodność

ospałość

nieregularne miesiączki

przedwczesna menopauza

opóźnienia w rozwoju dzieci (zespół nadpobudliwości ruchowej – ADD, całościowe zaburzenie rozwojowe – PDD* [autyzm dziecięcy, zespół Aspergera, zespół Hellera, zespół Retta] lub zespół Downa

*PDD- całościowe zaburzenie rozwoju (przyp. red)

Niedobór jodu w czasie ciąży może skutkować:

Poronienia

Obumarcia płodu

Przedwczesny poród

Wady rozwojowe płodu

Upośledzenie umysłowe

Wrodzony zespół niedoboru jodu u noworodka

Wady wrodzone dzieci

Objawy niedoborów hormonów tarczycy:

Ciągłe poczucie zmęczenia

Bladość suchość skóry

Spowolnienie czynności serca

Tendencja do obrzęków

Zaparcia

Nietolerancja zimna

Zmiana tonu głosu (związana z pogrubieniem się fałdów głosowych) (podano za www.poradnikzdrowie)

Nieuzasadniony przyrost masy ciała

Łamliwość włosów

Problemy z pamięcią

Zaburzenia miesiączkowania

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Jod jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania gruczołu dokrewnego – tarczycy. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

 Organizm człowieka dorosłego zawiera 0,16-0,39 mmol jodu. Dużo jodu znajduje się w przysadce mózgowej, jajnikach, mięśniach (50%), gruczole tarczycowym (20%), skórze (10%) i kośćcu (7%). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Jod służy do syntezy hormonu tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), regulatora procesów przemiany materii ustroju. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Tarczyca jest bardzo bogato unaczyniona. W ciągu godziny przepływa przez nią około 5 litrów krwi. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Niedobór jodu prowadzi (…) do utraty popędu płciowego, łysienia, zaparć i obrzęku strun głosowych (mowa ochrypła). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Łatwo dostępnym źródłem jodu jest także wodny roztwór jodu w jodku potasu – płyn Lugola oraz spirytusowy roztwór jodu w jodku potasu – jodyna. Oba preparaty można zażywać profilaktycznie od czasu do czasu w dawce 5 kropli w mleku z miodem. (wytłuszczenie- red.) H. Różański *

*niektórzy autorzy podają, aby taka suplementacja była nie częstsza niż kilka razy w roku, np. raz na kwartał. Są też autorzy negujący suplementację jodem (przyp. red.)

Jod należy przyjąć również w razie katastrof związanych z reaktorami jądrowymi oraz bombami nuklearnymi, aby nie dopuścić do wychwytu pierwiastków promieniotwórczych (jodu radioaktywnego) przez tarczycę. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Permanentne spożywanie kalarepy czy brukselki może doprowadzić do niedoczynności tarczycy. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Hormony tarczycy zwiększają liczbę mitochondriów w komórce, zwiększają syntezę białek mitochondrialnych i liczbę grzebieni mitochondrialnych, przez co pobudzają oddychanie wewnątrzkomórkowe. Pobudzają transkrypcję, translację i fosforylację białek. Zwiększają ilość wydzielanej energii, w tym cieplnej. Pobudzają wzrost piersi u kobiet i produkcję mleka. Wzmagają katabolizm (rozkład) tłuszczów i węglowodanów.  Nasilają popęd płciowy i wytwarzanie komórek płciowych. Przyśpieszają wzrost włosów. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Niektóre z nich (roślin z rodziny krzyżowych- przyp. red) uniemożliwiają̨ wiązanie jodu przez aminokwasy hormonów tarczycy. Spada przez to poziom aktywnej tyroksyny, następuje niedoczynność tarczycy i dalsze tego następstwa. W sposób umiejętny właściwości te mogą być wykorzystane w leczeniu nadczynności tarczycy. Należy jednak pamiętać, że osoby cierpiące z kolei na niedoczynność tarczycy powinny zachować ostrożność w spożywaniu roślin kapustnych (wytłuszczenie red.) oraz zażywaniu preparatów opartych na roślinach zawierających glikozyd 2-hydroksybutyleno-3-izotiocyjanianu (goitryna) =tiocyjaniany. Jeżeli ktoś lubi warzywa kapustne powinien zadbać o dostateczną podaż jodu w diecie, aby zapobiec potencjalnym skutkom ubocznym zaburzonego jodowania tyrozyny i tyroniny w tarczycy. (wytłuszczenie red.) H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Matki, którym w ciąży brakowało jodu, mogą nawet urodzić dzieci opóźnione umysłowo oraz z zaburzeniami wzrostu, słuchu i mowy. Tarczyca S.Cohen

Żeby możliwe było zapłodnienie i karmienie piersią, niezwykle ważny jest jod. Tarczyca S.Cohen

Najpoważniejsze przypadki niedoczynności tarczycy prowadzą czasem do kretynizmu (zespołu charakteryzującego się trwałym uszkodzeniem mózgu, opóźnieniem umysłowym, głuchoniemotą, spastycznością i niskim wzrostem. Tarczyca S.Cohen

Bezpłodność i poronienia to częste zjawiska u kobiet z niezdiagnozowaną chorobą tarczycy. Tarczyca S.Cohen

Obfite miesiączki oraz zespół napięcia przedmiesiączkowego są często związane z niskim poziomem hormonów tarczycy. Tarczyca S.Cohen

Niski poziom jodu przyprawia o lekką depresję. Tarczyca S. Cohen

Jod jest potrzebny do wytwarzania hormonów tarczycy. Tarczyca. S. Cohen

Jod nie tylko bierze udział w wytwarzaniu hormonów tarczycy, lecz także chroni narządy płciowe i może być przydatny w przypadkach bólu związanego z mastopatią*. Tarczyca. Suzy Cohen

*mastopatia- choroba włóknisto- torbielowata sutka, uważa w literaturze za stan przedrakowy (przyp. red.)

Odpowiednia ilość jodu może tchnąć w człowieka nowe życie, ale jego nadmiar może wywołać nadczynność tarczycy! „Tarczyca”. Suzy Cohen

Niedobór jodu blokuje konwersję T4 w T3*. na podstawie Suzy Cohen. Tarczyca

*T3, T4 – hormony tarczycy

Żeby możliwe było zapłodnienie i karmienie piersią, niezwykle ważny jest jod. Jego niedobory u ciężarnych łączą się z poronieniami, śmiercią płodu, przedwczesnymi porodami oraz wadami wrodzonymi dzieci. Matki, którym w ciąży brakowało jodu, mogą nawet urodzić dzieci opóźnione umysłowo oraz z zaburzeniami wzrostu, słuchu i mowy. Suzy Cohen. Tarczyca

Zagrożenia dla ciąży spowodowane chorobami tarczycy (a w szczególności niedoborami hormonów):

poronienia

martwe urodzenia

niepłodność

anemia matek

stany przedrzucawkowe (bardzo groźne- przyp. red)

odklejanie się łożyska

krwotoki poporodowe

wcześniejsze porody

niska waga urodzeniowa

deficyty rozwoju intelektualnego niemowląt

POKARMOWE ŹRÓDŁA JODU

ryby

skorupiaki morskie

ostrygi

węgorz

śledź

okoń

sardynki

makrela

łosoś

tran

ziemniaki

szparagi

marchew

bób

płatki owsiane

ryż

wieprzowina

szynka

masło

jaja

sery

mleko

pomarańcza

pomidor

żurawina

szpinak

cebula

rzeżucha

czosnek

– MAGNEZ-

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Magnez aktywuje około 300 enzymów. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna, (wytłuszczenie -red.)

Regularne i dłuższe zażywanie magnezu w dawce 500 mg dziennie powoduje spadek poziomu cholesterolu we krwi do normy już w ciągu miesiąca. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna (najlepiej ze źródeł naturalnych- przyp. red)

Magnez zapobiega powstawaniu miażdżycy naczyń (wytłuszczenie- red.) i kamicy nerkowej (chodzi tu o kamienie powstające ze szczawianu wapnia). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Magnez jest ważnym składnikiem budulcowym kości i zębów. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Uczestniczy w kształtowaniu prawidłowej pobudliwości nerwowo-mięśniowej. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

W ziołach jest dużo magnezu, gdyż wchodzi on w skład zielonego barwnika – chlorofilu (każda cząsteczka chlorofilu zawiera centralnie umieszczony atom magnezu). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Przy niedoborze magnezu podawane leki antyarytmiczne stają się nieskuteczne. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Organizm człowieka zawiera około 1000 mmol (24 g) magnezu. W kościach zgromadzone jest 50% zawartości magnezu (wytłuszczenie red.), w płynie wewnątrzkomórkowym 45%, w płynie zewnątrzkomórkowym 5%. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna (ważne przy osteoporozie- przyp. red)

Warunkuje prawidłową mineralizację kości. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Do choroby serca przyczynia się niski poziom magnezu i potasu. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Przy niedoborze magnezu występuje często hipokaliemia (spadek potasu), który nie ustępuje przy podawaniu potasu; hipokalcemia (spadek wapnia) oporna na podawanie wapnia. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Zażywanie magnezu w postaci suplementów nie gwarantuje dostatecznej podaży magnezu. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Magnez w dużej mierze zapobiega osteoporozie, ponadto wspomaga procesy mineralizacji kości fosforanem wapnia. Niedobór magnezu powoduje wzrost wydalania wapnia z moczem oraz zmniejsza resorpcję wapnia do kości. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Jest niezbędny do produkcji energii w organizmie. S.Cohen, Tarczyca

POKARMOWE ŹRÓDŁA MAGNEZU

Pomidory

Kakao

Czekolada

Migdały

Banany

Rodzynki

Suszone śliwki

Makaron

Szczypior

Czosnek

Burak czerwony

Morele suszone

Daktyle suszone

Figi suszone

Orzechy włoskie

Sezam nasiona

Słonecznik nasiona

Fasola

Migdały

Mleko kozie

Mleko krowie

Jaja kurze

tofu

WSKAZANIA

napięcia przedmiesiączkowe

rzucawka porodowa

profilaktyka przedwczesnych porodów

profilaktyka szczawianowej kamicy nerkowej

NIEDOBORY MAGNEZU MOGĄ BYĆ SPOWODOWANE

podajemy za dr. H. Różańskim:

niedostateczną podażą magnezu w pokarmach

biegunki (niedostateczne wchłanianie magnezu z jelit do krwi)

stany zapalne jelit (niedostateczne wchłanianie magnezu z jelit do krwi)

nadmierna utrata z moczem, spowodowana chorobami nerek , podawaniem niektórych leków np. antybiotyków aminoglikozydowych, diuretyków (leków moczopędnych)

utratą magnezu z potem (gorączka, obfite pocenie się latem) lub mlekiem (u matek karmiących)

głodowanie

niedostateczne wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego na tle stanu zapalnego jelit, przewlekłego nieżytu jelit, utraty magnezu z żółcią lub z sokiem jelitowym,

nadmierna utrata magnezu z moczem – magnezuria (np. z powodu chorób nerek: tubulopatia, zespół Barttera, kwasica nerkowa; w wyniku zażywania leków moczopędnych i osmotycznie wymuszonej diurezy; hiperaldosteronizm, nadczynność przytarczyc, hipokaliemia, hiperkalcemia),

alkoholizm

permanentne przedawkowywanie insuliny (hipomagnezemia wskutek przemieszczania się magnezu z przestrzeni pozakomórkowej do przestrzeni śródkomórkowej)

laktacja, mlekotok (utrata magnezu z mlekiem)długotrwała hiperglikemia (przewlekły wzrost stężenia glukozy w krwi) różnego pochodzenia

 nadmierne poty w przebiegu niektórych chorób, np. gruźlicy (utrata magnezu z potem),

przewlekłe zażywanie środków przeczyszczających

wymioty

zespół zaburzonego wchłaniania, jelita nadwrażliwego; zapalenie uchyłków jelita grubego

zespół jelita krótkiego

nowotwory

stan zapalny trzustki i wątroby

stany stresowe i długotrwałe depresje

– MANGAN-

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Niedobór może zaburzać rozwój kości i narządów płciowych. J. Aleksandrowicz

Mangan jest potrzebny do wytworzenia najsilniejszego przeciwutleniacza, czyli dysmutazy ponadtlenkowej. Z tego enzymu korzystają mitochondria, które wytwarzają energię i dodają nam sił. „Tarczyca” Suzy Cohen

Mangan ogranicza odkładanie się tłuszczu w wątrobie i tym samym ogranicza powstawanie pewnych lipidów powodujących gromadzenie się tłuszczu na biodrach i udach. (opracowano na podstawie „Tarczyca” Suzy Cohen)

Pośrednio pomaga w zapanowaniu nad metabolizmem cukru. „Tarczyca” Suzy Cohen

POKARMOWE ŹRÓDŁA MANGANU

zielone liściaste warzywa

orzechy

nasiona

melasa

dynia

truskawki

hummus

cynamon

– MOLIBDEN-

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Na obszarach z niedoborem molibdenu w glebie stwierdza się większe nasilenie próchnicy zębów, zrzeszotnienia kości, uszkodzeń stawów i zaburzeń w funkcjonowaniu gonad. J. Aleksandrowicz

Osoby cierpiące na otępienie oraz zaburzenia koncentracji mogą mieć niedobór tego minerału. „Tarczyca”. Suzy Cohen

POKARMOWE ŹRÓDŁA MOLIBDENU

Czosnek

Drożdże piwne

– POTAS-

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Niedobór potasu powoduje gorsze utlenienie tkanek. J.F. Balch

Potas jest pierwiastkiem niezbędnym dla czynności nadnerczy – ważnych gruczołów wydzielania wewnętrznego, stanowiących podstawę zwalczania stresu. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Skoro niedobór potasu skutkuje niemiarowością serca, to silne choroby przebiegające z potami i odwodnieniem „wypłukują” potas, a wtedy choruje także serce (potrzebne źródło)

Zbyt dużo płynów, leki moczopędne (w tym- ziołowe) obniżają poziom potasu (potrzebne źródło)

Do choroby serca przyczynia się niski poziom potasu i magnezu. J.F. Balch, Super antyoksydanty

POKARMOWE ŹRÓDŁA POTASU

Nabiał

Ryby

Owoce

Warzywa strączkowe

Mięso

Drób

Warzywa

Pełne ziarna

Morele

Owoce awokado

Banany

Palona melasa

Drożdże piwne

Daktyle

Glony morskie

Figi

cebula

Suszone owoce

Czosnek

Orzechy

Ziemniaki

Rodzynki

Dynia olbrzymia – pestki

Grzyby drożdżopodobne

Otręby pszenne

Migdały

Buraki

Marchew

Seler

Figi suszone

Banany

Kapusta biała

Kalafior

Sałata

Szpinak

Pomidory

Morele

Awokado

Suszone owoce

Poziomka pospolita

– SÓD-

OBJAWY NIEDOBORU SODU

Zaburzenia równowagi kwasowo- zasadowej płynów w organizmie

– CYNK-

OBJAWY NIEDOBORU CYNKU

Utrudnione gojenie ran

Utrata łaknienia

Zaburzenia rozwoju płciowego

Osłabienie wzrostu

Pogorszenie łaknienia

Złe gojenie się ran

Zaburzenia smaku

Zaburzenia zapachu

Zaburzenia wzroku

Zaburzenia słuchu

Pojawienie się białych plamek na paznokciach

Letarg umysłowy

Zahamowanie czynności gruczołów płciowych

Wypadanie włosów

Zaburzenia odczuwania smaku lub zapachu, częste w ciąży

Opóźnione dojrzewanie dzieci

Niedorozwój narządów płciowych

Nadmierne gromadzenie trójglicerydów i w efekcie otyłość

Rogowacenie skóry

Zaburzenia prawidłowego rozwoju układu nerwowego

Przerzedzanie się włosów

Problemy z gojeniem się ran

Różne objawy typowe dla niedoczynności tarczycy

Wydłużenie prostaty

Zaburzenia płodności

Białe kreski na paznokciach

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Cynk wpływa na cały układ hormonalny i wszystkie gruczoły, w tym gruczoł krokowy. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Cynk wywiera wszechstronny wpływa na ciało. J.F. Balch, Super antyoksydanty

CYNK JEST PODSTAWĄ PONAD 200 ENZYMÓW w tym dysmutazy podtlenkowej (SOD) i enzymów odpowiedzialnych za produkcję DNA i RNA (wytłuszczenie od red.). J.F. Balch, Super antyoksydanty

„Cynk pobudza układ odpornościowy na poziomie komórkowym i zwiększa liczbę limfocytów T”.J.F. Balch, Super antyoksydanty

Jest niezbędny do wzrostu wszystkich komórek J.F. Balch*

Cynk może nawet wyleczyć owrzodzenie żołądka. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Przyjmowanie cynku znamiennie opóźnia utratę wzroku (z powodu zwyrodnienia plamki żółtej- przyp. red). J.F. Balch, Super antyoksydanty

Bez cynku aminokwasy nie staną się białkami dr U. Strunz

75% cynku w krwi znajduje się w erytrocytach (krwinkach czerwonych).  H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Dużo cynku zgromadzone jest w trzustce, gruczole krokowym, błonie śluzowej żołądka i kośćcu. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Pierwiastek ten (cynk-przyp. red.) jest niezbędny do uruchomienia rezerw witaminy A z wątroby, utrzymania w prawidłowym stanie skóry, włosów i paznokci. (wytłuszczenie- red.) H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Cynk wykazuje działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Niski poziom cynku obserwowany jest u osób cierpiących na bulimię (wilczy głód) oraz paradontopatie (choroby przyzębia). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Dużo cynku człowiek traci podczas pocenia się, ciężkiej pracy fizycznej, uprawiania sportu. R (w trakcie ciężko przebiegających, obłożnych chorób z nadmierną potliwością- przyp. red)

Niedobór cynku występuje przy marskości wątroby, chorobie Leśniowskiego, biegunkach, acrodermatitis enteropathica (zespół Brandta, zespół Danholta- Clossa- przyp. red), wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (colitis ulcerosa) [wytłuszczenie- red.]. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Niedobór cynku w okresie rozwojowym u dzieci prowadzi do opóźnionego dojrzewania i niedorozwoju narządów płciowych. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Cynk jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowanie hormonu wzrostu, insuliny i gonadotropin. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Cynk jest składnikiem około 200 enzymów (np. dehydrogenaz). H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Niedobór cynku wywołuje nadmierne gromadzenia trójglicerydów i w efekcie otyłość. H. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Ze wszystkich składników mineralnych w największej ilości w tkankach oka występuje cynk, ale u osób w wieku podeszłym stwierdza się jego niedobór. (…) Cynk występuje w nasionach dyni i słonecznika. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Cynk konserwuje insulinę. Strunz

Cynk jest potrzebny organizmowi, by zbudować z aminokwasów faktycznie kompletny układ immunologiczny. Strunz

Cynk odgrywa centralną rolę i stymuluje syntezę nowych komórek kości. Strunz

Zdrowe kości potrzebują obok wapnia również mikroelementów jak cynk, bor, krzem i miedź, kwas foliowy, witaminy B6, B12, C, D, K, a także magnez. Strunz

Cynk jest silnym antyoksydantem, a także pierwiastkiem nadzwyczaj ważnym dla całego metabolizmu insuliny. Zapobiega uszkodzeniu komórek trzustki. Wpływa regulująco na poziom insuliny w obu typach cukrzycy i sprzyja gojeniu ran, co jest szczególnie ważne u chorych na cukrzycę. J.F. Balch, Super antyoksydanty

*zwracamy szczególną uwagę na informacje oznaczone tym znakiem- przyp. red.

Po uzupełnieniu cynku wyrównuje się czynność tarczycy, dzięki czemu dzieci zaczynają prawidłowo rosnąć. J.F. Balch (cytat dot. rozwoju dzieci urodzonych z zespołem Downa – przyp. red)

Deficyt cynku w diecie zaburza rozwój ośrodkowego układu nerwowego oraz gonad. Cynk przyspiesza regenerację trudno gojących się ran i wrzodów, działa także korzystnie przy zmianach miażdżycowych. J. Aleksandrowicz

Właściwa ilość cynku w ustroju jest niezbędna dla prawidłowej odporności, a także funkcji komórek nerwowych i płciowych, oraz dla przebiegu procesów chrząstnienia, kostnienia i keratynizacji.J. Aleksandrowicz

Prawidłowa podaż chromu i cynku może być m.in. elementem profilaktyki przeciwcukrzycowej. J. Aleksandrowicz

Deficyt cynku wywołuje również zaburzenie wzrostu i rozwoju ośrodkowego układu nerwowego i gonad oraz zmniejszenie sprawności układu immunologicznego. J. Aleksandrowicz

Cynk jest niezbędny, aby przekształcić T4 w T3* w wątrobie i nerkach. (na podstawie „Tarczyca”. Susy Cohen)

*T4, T3 – hormony tarczycy

Niedobór cynku upośledza aktywność enzymów aktywizujących hormony tarczycy. Skutkuje to uczuciem zmęczenia i wywołuje objawy niedoczynności tarczycy. (opracowano na podstawie „Tarczyca” Suzy Cohen

Badanie na ludziach wykazało, że suplementacja (uzupełnienie- przyp. red.) cynku przywraca normalne funkcje tarczycy u pacjentów z niedoczynnością. Tarczyca. Susy Cohen

Cynk bierze udział w trzystu procesach metabolicznych w organizmie. Suzy Cohen, Tarczyca

Trudno przedawkować cynk, jeśli ktoś pozyskuje go z pożywienia. Suzy Cohen, Tarczyca

Przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych zmniejsza zapasy cynku, a to upośledza przetwarzanie T4 w T3* (Suzy Cohen, Tarczyca)

*T3, T4 – hormony tarczycy

POKARMOWE ŹRÓDŁA CYNKU

Czosnek

cebula

Nasiona zbóż przygotowane do jedzenia (np. nasiona owsa- owsianka -przyp. red)

Gicz wołowa

Ostrygi surowe

Kiełki pszenicy

Fasola

Grzyby

Śledź

Owoce morza

Podroby

Kura

Konina

Wołowina

Papryka cayenne

pestki dyni

pestki arbuza

pestki słonecznika

orzechy włoskie

pietruszka

szczypiorek

– SELEN

OSTRZEŻENIA

Nie należy samodzielnie suplementować selenu, ponieważ jego zbyt duże stężenie w organizmie może mieć groźne skutki uboczne. (za portalem www.poradnikzdrowie)

Niedobór selenu wiąże się także z dysfunkcją tarczycy. (za portalem www.poradnikzdrowie)

Dzieci urodzone przez matki z niedoborem selenu i jodu są bardziej narażone na kretynizm – wrodzoną chorobę powodującą niedorozwój umysłowy i fizyczny. (za portalem www.poradnikzdrowie)

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Badania wykazały, że chorobie serca towarzyszy niedobór peroksydazy glutationowej, związany z niedostateczną ilością selenu, koniecznego do jego produkcji. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Selen zmniejsza o połowę ilość cholesterolu przygotowanego do wytworzenia blaszek miażdżycowych. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Przy dostatecznej ilości selenu (…) nie ma warunków do powstania choroby sercowo- naczyniowej. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Dodanie selenu (do witaminy E i cynku- przyp. red.) powoduje zmniejszenie powiększonego gruczołu krokowego. J.F. Balch, Super antyoksydanty

W badaniach laboratoryjnych (w probówkach) stwierdzono zahamowanie wzrostu HIV w obecności selenu. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Wydaje się, że jeszcze inne wirusy wywołują chorobę w przypadku niedoboru selenu, jak wirus zapalenia wątroby typu „B” Balch

Obniżony poziom selenu stwierdzono w przebiegu chorób nowotworowych, łuszczycy, choroby wieńcowej, zawału serca, reumatoidalnego zapalenia stawów. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Wchłanianie selenu zwiększają: metionina, cysteina, witamina E, witamina A, tran, witamina C. Z tymi też substancjami selen wykazuje synergizm farmakologiczny. Różański, Medycyna dawna i współczesna

Selen jest m.in. aktywatorem peroksydazy glutationu, wykazuje również synergizm z witaminą E. J. Aleksandrowicz

Fluor (F), podobnie jak selen, może być przy większych stężeniach czynnikiem patogennym, jakkolwiek w ilościach śladowych stanowi niezbędny składnik pożywienia. J. Aleksandrowicz

Selen wspomaga wytwarzanie i wykorzystywanie hormonów tarczycy. Tarczyca. Suzy Cohen

Niedobory selenu wywołują obniżenie poziomu T3, co w skrócie oznacza, że pacjent ma niedoczynność w sensie klinicznym, choć wyniki badań są w normie. Tarczyca. Suzy Cohen

Ten minerał jest potrzebny do zrównoważenia nadmiernej aktywności tarczycy wywołanej stresem. Tarczyca. Suzy Cohen

Niedobór może spowodować podwyższenie poziomu rT3*, który wywołuje senność.  Tarczyca. Suzy Cohen

*rT3 – Odwrócona trójjodotyronina (odwrotna T3, reverse T3) to hormon tarczycy (przyp. red)

Selen może znacząco obniżyć poziom prozapalnych cytokin. (…) Stany zapalne ograniczają aktywność hormonów tarczycy. Tarczyca” Suzy Cohen

Selen jest tak ważny dla zdrowia tarczycy, że jego niedobory mogą zagrozić jej nowotworem! „Tarczyca”. Suzy Cohen

Niedobór selenu blokuje konwersję T4 w T3*. (na podstawie Suzy Cohen. Tarczyca)

*T4, T3 hormony tarczycy

Apel od redakcji: nie wstydźmy się spożywać podtrzymujących życie: czosnku i cebuli! Bycie zdrowym to powód do dumy zamiast wstydu.

POKARMOWE ŹRÓDŁA SELENU

Mięso

Ryby

Różne ziarna

Drożdże

Brokuły

Morszczyn

Cebula

czosnek

Melasa

Sery

skorupiaki

Kapusta

Seler

Szpinak

Orzechy

– ŻELAZO –

OSTRZEŻENIA

Uważa się, że nadmiar żelaza (…) stanowi znaczący czynnik ryzyka w miażdżycy, prowadzącej do zawału serca i udaru mózgu. J.F. Balch*

* (stanowi to jeden z powodów, aby nie nadużywać wszelkich preparatów i surowców ziołowych, w szczególności tych bogatych w żelazo, jak na przykład ziele i sok z pokrzywy- przyp. red)

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Żelazo i miedź należą do pierwiastków niezbędnych dla człowieka, ale w nadmiernej ilości lub w postaci wolnej, nie w związkach chemicznych, działają jak utleniające wolne rodniki, co stwarza zagrożenie. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Niedobór żelaza blokuje konwersję T4 w T3*. na podstawie Suzy Cohen. Tarczyca

*T3, T4 – hormony tarczycy

Osoby z niedokwasotą nie pozyskują wystarczających ilości żelaza z pożywienia. Suzy Cohen. Tarczyca

POKARMOWE ŹRÓDŁA ŻELAZA

Szpinak

Groch

Fasola

Orzechy laskowe

Natka pietruszki

Pomidory

Agrest

Czereśnie

Wiśnie

Buraki

Żurawina

Czarne porzeczki

Zielone liściaste warzywa

WODA

(opracowano na podstawie książki Ray‘a Mears’a pt. „Bushcraft,” oraz publikacji autorstwa dr J. F. Balch’a)

Przypominamy najczęściej występujące objawy zbyt małej ilości wody w organizmie:

Pragnienie

Ból mięśni

Ból kości

Nudności przy próbie wysiłku

Wymioty

Zawroty głowy

Napady migreny

Bóle głowy zbliżone do tych po nadmiernym spożyciu alkoholu

Mrowienie w kończynach

Poirytowanie

Niemożność podejmowania właściwych decyzji

Wysychająca ślina

Pękające usta

Zredukowane wydalanie moczu

Uryna robi się ciemna

Utrata słuchu

Dezorientacja

Poważne skurcze i zesztywnienie stawów

utrata wzroku

Utrata świadomości

Zmęczenie

Bóle głowy w okolicy czołowej

I w dalszej kolejności:

Choroby nerek

Zaparcia

Zapalenie stawów

Choroby układu krążenia

Przeziębienia

Od redakcji:

Zwiększona podatność na infekcje

Wydłużony proces chorobowy – walki organizmu z infekcją

W OPINII WYBITNYCH ZNAWCÓW

Woda zwilża, pełniąc rolę smaru, wszystkie przesuwające się względem siebie powierzchnie wewnątrz ciała. Stanowi podłoże wszystkich procesów zachodzących w organizmie takich jak trawienie, wydalanie, krążenie, wchłanianie. Woda również przenosi substancje odżywcze w ciele rozcieńcza toksyny, wypłukuje zbędne produkty przemiany materii. Jest niezbędna do regulowania ciepłoty ciała. J.F. Balch, Super antyoksydanty

Odpowiednie nawodnienie ciała sprawia, że krew pozostaje rzadka, a silnie odwodnieni chorzy (zdrowi też- przyp. red) mają lepką, gęstą krew. Kardiologia metaboliczna. S. T. Sinatra

Dodaj do ulubionych